سومين شب قدر
تصرّف مجدّد شهر آمل از سوي علويان طبرستان به فرماندهي داعي كبير [255 ق]
درگذشت ابن ماجه، محدّث بزرگ اهل سنّت [273 ق]
رحلت آيتالله شيخ عبدالحسين تهراني، مشهور به شيخ العراقين [128]
فضيلت ماه رمضان، روزه، افطاري دادن، ذكر
دعاى شب بيست و سوم:
يَا رَبَّ لَيْلَةِ الْقَدْرِ وَ جَاعِلَهَا خَيْرا مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ وَ رَبَّ اللَّيْلِ وَ النَّهَارِ وَ الْجِبَالِ وَ الْبِحَارِ وَ الظُّلَمِ وَ الْأَنْوَارِ وَ الْأَرْضِ وَ السَّمَاءِ يَا بَارِئُ يَا مُصَوِّرُ يَا حَنَّانُ يَا مَنَّانُ يَا اللَّهُ يَا رَحْمَانُ يَا اللَّهُ يَا قَيُّومُ يَا اللَّهُ يَا بَدِيعُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ لَكَ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى وَ الْأَمْثَالُ الْعُلْيَا وَ الْكِبْرِيَاءُ وَ الْآلاءُ أَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَ اسْمِي فِي هَذِهِ اللَّيْلَةِ فِي السُّعَدَاءِ وَ رُوحِي مَعَ الشُّهَدَاءِ وَ إِحْسَانِي فِي عِلِّيِّينَ وَ إِسَاءَتِي مَغْفُورَةً وَ أَنْ تَهَبَ لِي يَقِينا تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِي وَ إِيمَانا يُذْهِبُ الشَّكَّ عَنِّي وَ تُرْضِيَنِي بِمَا قَسَمْتَ لِي وَ آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَ فِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ الْحَرِيقِ وَ ارْزُقْنِي فِيهَا ذِكْرَكَ وَ شُكْرَكَ وَ الرَّغْبَةَ إِلَيْكَ وَ الْإِنَابَةَ وَ التَّوْبَةَ وَ التَّوْفِيقَ لِمَا وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّدا وَ آلَ مُحَمَّدٍ عَلَيْهِمُ السَّلامُ. و روايت كرده محمّد بن عيسى به سند خود از صالحين (عليهمالسّلام) كه فرمودند: مكرّر مىكنى در شب بيست و سوم از ماه رمضان اين دعا را در حال سجود و قيام و قعود و بر هر حالى كه هستى در تمام ماه و هر چه ممكنت شود و هر زمان كه حاضر شود تو را، يعنى يادت آيد اين دعا در روزگار حياتت، مىگويى بعد از ستايش كردن حق تعالى به بزرگوارى و فرستادن صلوات بر پيغمبر (صلّىالله عليه و آله و سلّم): اللَّهُمَّ كُنْ لِوَلِيِّكَ فُلانِ بْنِ فُلانٍ و بجاى فلان بن فلان بگو الْحُجَّةِ بْنِ الْحَسَنِ صَلَوَاتُكَ عَلَيْهِ وَ عَلَى آبَائِهِ فِي هَذِهِ السَّاعَةِ وَ فِي كُلِّ سَاعَةٍ وَلِيّا وَ حَافِظا وَ قَائِدا وَ نَاصِرا وَ دَلِيلا وَ عَيْنا حَتَّى تُسْكِنَهُ أَرْضَكَ طَوْعا وَ تُمَتِّعَهُ فِيهَا طَوِيلا و مىخوانى نيز يَا مُدَبِّرَ الْأَمُورِ يَا بَاعِثَ مَنْ فِي الْقُبُورِ يَا مُجْرِيَ الْبُحُورِ يَا مُلَيِّنَ الْحَدِيدِ لِدَاوُدَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ افْعَلْ بِي كَذَا وَ كَذَا. و به جاى اين كلمه، حاجات خود را بخواهد اللَّيْلَةَ اللَّيْلَةَ و بلند كن دستهاى خود را به سوى آسمان؛ يعنى در وقت گفتن يا مدبّرالامور تا آخر و بگو اين دعا را در حال ركوع، سجود، ايستاده و نشسته و مكرّر كن آن را و بگو آن را نيز در شب آخر ماه رمضان.
اعمال مخصوصه شب بيست و سوم:
در هديةالزائر ذكر شده از دو شب قدر سابق افضل است و از احاديث بسيار مستفاد مىشود كه شب قدر همين است و اين شب، جهنىست و در اين شب، جميع امور بر وفق حكمت مقدّر مىگردد.
اوّل؛ خواندن سوره عنكبوت و روم كه حضرت صادق (عليهالسّلام) قسم ياد فرموده كه خوانندهي اين دو سوره در اين شب از اهل بهشت است.
دوم؛ خواندن حم دخان.
سوم؛ خواندن سوره قدر هزار مرتبه.
چهارم آنكه؛ تكرار كند در اين شب بلكه در تمام اوقات اين دعا را اللهم كن لوليك إلخ.
و ذكر آن ضمن ادعيه شبهاى دهه آخر بعد از دعاى شب بيست و سوم گذشت.
پنجم؛ بخواند اللَّهُمَّ امْدُدْ لِي فِي عُمُرِي وَ أَوْسِعْ لِي فِي رِزْقِي وَ أَصِحَّ لِي جِسْمِي وَ بَلِّغْنِي أَمَلِي وَ إِنْ كُنْتُ مِنَ الْأَشْقِيَاءِ فَامْحُنِي مِنَ الْأَشْقِيَاءِ وَ اكْتُبْنِي مِنَ السُّعَدَاءِ فَإِنَّكَ قُلْتَ فِي كِتَابِكَ الْمُنْزَلِ عَلَى نَبِيِّكَ الْمُرْسَلِ صَلَوَاتُكَ عَلَيْهِ وَ آلِهِ يَمْحُو اللَّهُ مَا يَشَاءُ وَ يُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْكِتَابِ.
ششم؛ بخواند اللَّهُمَّ اجْعَلْ فِيمَا تَقْضِي وَ فِيمَا تُقَدِّرُ مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ وَ فِيمَا تَفْرُقُ مِنَ الْأَمْرِ الْحَكِيمِ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ مِنَ الْقَضَاءِ الَّذِي لا يُرَدُّ وَ لا يُبَدَّلُ أَنْ تَكْتُبَنِي مِنْ حُجَّاجِ بَيْتِكَ الْحَرَامِ فِي عَامِي هَذَا الْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ الْمَشْكُورِ سَعْيُهُمْ الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ الْمُكَفَّرِ عَنْهُمْ سَيِّئَاتُهُمْ وَ اجْعَلْ فِيمَا تَقْضِي وَ تُقَدِّرُ أَنْ تُطِيلَ عُمْرِي وَ تُوَسِّعَ لِي فِي رِزْقِي.
هفتم؛ بخواند اين دعا را - كه در اقبال است - يَا بَاطِنا فِي ظُهُورِهِ وَ يَا ظَاهِرا فِي بُطُونِهِ وَ يَا بَاطِنا لَيْسَ يَخْفَى وَ يَا ظَاهِرا لَيْسَ يُرَى يَا مَوْصُوفا لا يَبْلُغُ بِكَيْنُونَتِهِ مَوْصُوفٌ وَ لا حَدٌّ مَحْدُودٌ وَ يَا غَائِبا غَيْرَ مَفْقُودٍ وَ يَا شَاهِداً غَيْرَ مَشْهُودٍ يُطْلَبُ فَيُصَابُ وَ لَمْ يَخْلُ مِنْهُ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ مَا بَيْنَهُمَا طُرْفَةَ عَيْنٍ لا يُدْرَكُ بِكَيْفٍ وَ لا يُؤَيَّنُ بِأَيْنٍ وَ لا بِحَيْثُ أَنْتَ نُورُ النُّورِ وَ رَبُّ الْأَرْبَابِ أَحَطْتَ بِجَمِيعِ الْأُمُورِ سُبْحَانَ مَنْ لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ وَ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ هَكَذَا وَ لا هَكَذَا غَيْرُهُ. پس دعا مىكنى به آنچه بخواهى.
هشتم آنكه؛ غير از غسل اوّل شب، غسلى نيز در آخر شب كند.
و بدان از براى غسل و احياي اين شب و زيارت امام حسين (عليهالسّلام) و صد ركعت نماز، فضيلت بسيار و تأكيد شده. [شيخ در تهذيب روايت كرده از ابوبصير از حضرت صادق (عليهالسّلام) كه فرمود: «در شبى كه اميد مىرود شب قدر باشد، صد ركعت نماز كن! بخوان در هر ركعت، قل هو الله أحد را ده مرتبه.» [گفت:] گفتم: «فدايت شوم! اگر قوّت نداشته باشم ايستاده بجا آورم؟» فرمود: «نشسته بجا آور!» گفتم: «اگر قوّت نداشته باشم نشسته بجا آورم؟» فرمود: «بجا آور به همان حالى كه به قفا خفتهاى در فراش خود.»] [و از دعائمالاسلام روايت است: حضرت رسول (صلّى الله عليه و آله و سلم) در دهه آخر ماه رمضان رختخواب خود را جمع مىكرد و كمر خود را محكم مىبست براى عبادت. در شب بيست و سوم، اهل خود را بيدار مىنمود و آنها را كه خواب ربوده بود، آب به صورتشان مىپاشيد.] و حضرت فاطمه (عليهاالسّلام) نمىگذاشت در اين شب احدى از اهلش بخوابد، علاج مىفرمود خواب آنها را به كمى طعام، مهيّا مىكرد آنها را براى احياي آن شب از روز؛ يعنى امر مىفرمود كه روز را خواب و استراحت كنند كه شب خوابشان نبرد و احيا بدارند و مىفرمود: محروم كسىست كه از خير امشب محروم بماند. و روايت شده: حضرت صادق (عليهالسّلام) سخت مريض شده بود. چون شب بيست و سوم ماه رمضان شد، موالى خود را امر فرمود كه حركتش دادند به مسجد بردند و آن شب را در مسجد بود تا به صبح] علّامه مجلسى (رحمةالله عليه) فرموده: هر مقدار قرآن كه ممكن باشد، در اين شب بخواند و دعاهاى صحيفه كامله را بخواند، بخصوص دعاى مكارمالاخلاق و دعاى توبه و روزهاى اين شبها را نيز بايد حرمت داشت و به عبادت، تلاوت و دعا بسر آورد، زيرا در احاديث معتبره وارد شده است روز قدر در فضيلت مثل شب قدر است.
اعمال مخصوص شب بيست و سوم (شب قدر):
1. خواندن سورههاي روم، عنكبوت و دخان
2. دعاي «اَللّهُمَّ كُنْ لِوَلِيِّكَ...» در هر حالت بعد از ذكر صلوات
3. «اَللّهُمَّ امْدُدْ لى...»، « يا رَبَّ لَيْلَةِ الْقَدْرِ ...»
4. غسل اوّل و آخر شب
5. زيارت امام حسين (عليهالسّلام)
اعمال مشترك شب بيست و سوم (شب قدر):
1. غسل
2. دو ركعت نماز؛ در هر ركعت بعد ازحمد 7 بار سوره توحيد و بعد از نماز، 70 مرتبه «اَسْتَغْفِرُاللَّهَ وَ اَتُوبُ اِلَيْهِ»
3. گشودن قرآن و خواندن «اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُكَ بِكِتابِكَ الْمُنْزَلِ...» 4
4. قرآن بر سرگرفتن و خواندن «اَللّهُمَّ بِحَقِهذَا الْقُرآنِ...»
5. زيارت قبر امام حسين (عليهالسّلام)
6. احيا
7. دعاي جوشن كبير
8. صد ركعت نماز به حمد و ده مرتبه توحيد
9. طلب عافيت و آمرزش، دعا، اذكار و صلوات بيشمار
لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْر
شب قدر، از هزار ماه بهتر است.
[سوره مباركه قدر، آيه 3]
امام صادق (عليهالسّلام) ميفرمايند:
التَّقديرُ في لَيلَةِ تِسعَ عَشرَةَ و الإبرامُ في لَيلَةِ إحدى و عِشرينَ و الإمضاءُ في لَيلَةِ ثلاثَ و عِشرينَ
مقدّرات در شب نوزدهم تعيين، در شب بيست و يكم تأييد و در شب بيست و سوم [ماه رمضان] امضا مىشود.
[الكافى، ج 4، ص 159]
تربيت با قرآن
آيتالله بهجت (رحمةالله) فرمودند:
قرآنْ كتابى پيغمبرساز است، زيرا پيغمبران دو گونهاند: قسم اوّل، پيامبرانى هستند كه از جانب خداوند به پيامبرى تعيين شدهاند. قسم دوم، پيغمبران كمالىاند كه در اثر ايمان و عمل به دستورات قرآن، به كمالات پيامبر نائل مىگردند. بنابراين، قرآن پيغمبران كمالى تربيت مىكند و پيغمبرساز است.
[در محضر آيتالله بهجت، ج 1، ص 120]
