تولّد فقيه كبير آيت‌الله سيد محمّدمهدي بحرالعلوم [1155 ق]
فضيلت ماه رمضان، روزه، افطاري دادن، ذكر
سيّد براى روز آخر دعايى نقل كرده كه اوّلش اين است اللَّهُمَّ إِنَّكَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ و چون در اين روز غالب مردم قرآن ختم مىكنند، سزاوار است كه بعد از ختم بخوانند دعاي چهل و دوم صحيفه‌ي كامله را و اگر خواسته باشند اين دعاى مختصر را بخوانند كه شيخ از اميرالمؤمنين (عليه‌السّلام) نقل كرده: اللَّهُمَّ اشْرَحْ بِالْقُرْآنِ صَدْرِي وَ اسْتَعْمِلْ بِالْقُرْآنِ بَدَنِي وَ نَوِّرْ بِالْقُرْآنِ بَصَرِي وَ أَطْلِقْ بِالْقُرْآنِ لِسَانِي وَ أَعِنِّي عَلَيْهِ مَا أَبْقَيْتَنِي فَإِنَّهُ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلا بِكَ. و نيز بخواند اين دعا را كه از حضرت اميرالمؤمنين (عليه‌السّلام) نيز روايت شده: اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ إِخْبَاتَ الْمُخْبِتِينَ وَ إِخْلاصَ الْمُوقِنِينَ وَ مُرَافَقَةَ الْأَبْرَارِ وَ اسْتِحْقَاقَ حَقَائِقِ الْإِيمَانِ وَ الْغَنِيمَةَ مِنْ كُلِّ بِرٍّ وَ السَّلامَةَ مِنْ كُلِّ إِثْمٍ وَ وُجُوبَ رَحْمَتِكَ وَ عَزَائِمَ مَغْفِرَتِكَ وَ الْفَوْزَ بِالْجَنَّةِ وَ النَّجَاةَ مِنَ النَّارِ.
شب اوّل شوّال:
از جمله ليالى شريفه است و در فضيلت و ثواب عبادت و احياى آن احاديث بسيار وارد شده و روايت شده است آن شب كمتر از شب قدر نيست و از براى آن چند عمل مي‌باشد:
اوّل؛ غسل است در وقتى كه غروب كرد آفتاب.
دوم؛ احيا آن شب به نماز، دعا و استغفار و سؤال از حق تعالى و بيتوته در مسجد.
سوم آنكه؛ بخواند در عقبِ نماز مغرب و عشا و نماز صبح و عقب نماز عيد اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ وَ لِلَّهِ الْحَمْدُ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَى مَا هَدَانَا وَ لَهُ الشُّكْرُ عَلَى مَا أَوْلينَا.
چهارم آنكه؛ چون نماز مغرب و نافله‌ي آن را خواند، دست‌ها را به سوى آسمان بلند كند و بگويد: يَا ذَا الْمَنِّ وَ الطَّوْلِ يَا ذَا الْجُودِ يَا مُصْطَفِيَ مُحَمَّدٍ وَ نَاصِرَهُ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اغْفِرْ لِي كُلَّ ذَنْبٍ أَحْصَيْتَهُ وَ هُوَ عِنْدَكَ فِي كِتَابٍ مُبِينٍ. پس به سجده برود و صد مرتبه در سجده بگويد: أَتُوبُ إِلَى اللَّهِ. پس هر حاجت كه دارد، از حق تعالى بخواهد كه إن شاء الله تعالى برآورده خواهد شد و در روايت شيخ است: بعد از نماز مغرب به سجده رود و بگويد: يَا ذَا الْحَوْلِ يَا ذَا الطَّوْلِ يَا مُصْطَفِيا مُحَمَّدا وَ نَاصِرَهُ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اغْفِرْ لِي كُلَّ ذَنْبٍ أَذْنَبْتُهُ وَ نَسِيتُهُ أَنَا وَ هُوَ عِنْدَكَ فِي كِتَابٍ مُبِينٍ پس بگو صد مرتبه أَتُوبُ إِلَى اللَّهِ.
پنجم؛ زيارت كند امام حسين (عليه‌السّلام) را كه فضيلت بسيار دارد و زيارت مخصوصه‌ي اين شب در باب زيارات بيايد، إن شاء الله.
ششم؛ ده مرتبه بگويد ذكر يا دائم الفضل را - كه در اعمال شب جمعه گذشت.
هفتم؛ بجا آورد ده ركعت نمازى كه در شب آخر ماه رمضان گذشت.
هشتم؛ بجا آورد دو ركعت نماز. در ركعت اول بعد از حمد، هزار مرتبه توحيد و در ركعت دوم يك مرتبه بخواند و بعد از سلام، سر به سجده بگذارد و صد مرتبه بگويد: أَتُوبُ إِلَى اللَّهِ پس بگويد يَا ذَا الْمَنِّ وَ الْجُودِ يَا ذَا الْمَنِّ وَ الطَّوْلِ يَا مُصْطَفِيَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ افْعَلْ بِي كَذَا وَ كَذَا و به جاى آن، حاجات خود را بطلبد. روايت است كه حضرت اميرالمؤمنين (عليه‌السّلام) اين دو ركعت را به اين كيفيت بجا مىآورد. پس سر از سجده برمىداشت و مىفرمود: به حقّ آن خداوندى كه جانم به دست قدرت اوست! هر كس اين نماز را بكند، هر حاجت از خدا بطلبد، البته عطا كند و اگر به عدد ريگ‌هاى بيابان گناه داشته باشد، خدا بيامرزد!» و در روايت ديگر به جاى هزار مرتبه توحيد، صد مرتبه وارد شده، لكن نماز را بعد از نماز مغرب و نافله آن بايد بجا آورد و شيخ و سيّد بعد از اين نماز اين دعا را نقل كردهاند: يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا رَحْمَانُ يَا اللَّهُ يَا رَحِيمُ يَا اللَّهُ يَا مَلِكُ يَا اللَّهُ يَا قُدُّوسُ يَا اللَّهُ يَا سَلامُ يَا اللَّهُ يَا مُؤْمِنُ يَا اللَّهُ يَا مُهَيْمِنُ يَا اللَّهُ يَا عَزِيزُ يَا اللَّهُ يَا جَبَّارُ يَا اللَّهُ يَا مُتَكَبِّرُ يَا اللَّهُ يَا خَالِقُ يَا اللَّهُ يَا بَارِئُ يَا اللَّهُ يَا مُصَوِّرُ يَا اللَّهُ يَا عَالِمُ يَا اللَّهُ يَا عَظِيمُ يَا اللَّهُ يَا عَلِيمُ يَا اللَّهُ يَا كَرِيمُ يَا اللَّهُ يَا حَلِيمُ يَا اللَّهُ يَا حَكِيمُ يَا اللَّهُ يَا سَمِيعُ يَا اللَّهُ يَا بَصِيرُ يَا اللَّهُ يَا قَرِيبُ يَا اللَّهُ يَا مُجِيبُ يَا اللَّهُ يَا جَوَادُ يَا اللَّهُ يَا مَاجِدُ يَا اللَّهُ يَا مَلِيُّ يَا اللَّهُ يَا وَفِيُّ يَا اللَّهُ يَا مَوْلَى يَا اللَّهُ يَا قَاضِي يَا اللَّهُ يَا سَرِيعُ يَا اللَّهُ يَا شَدِيدُ ... پس به سجده مىروى و مىگويى: يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا رَبِّ يَا رَبِّ يَا رَبِّ يَا مُنْزِلَ الْبَرَكَاتِ بِكَ تُنْزَلُ كُلُّ حَاجَةٍ أَسْأَلُكَ بِكُلِّ اسْمٍ فِي مَخْزُونِ الْغَيْبِ عِنْدَكَ وَ الْأَسْمَاءِ الْمَشْهُورَاتِ عِنْدَكَ الْمَكْتُوبَةِ عَلَى سُرَادِقِ عَرْشِكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَقْبَلَ مِنِّي شَهْرَ رَمَضَانَ وَ تَكْتُبَنِي مِنَ الْوَافِدِينَ إِلَى بَيْتِكَ الْحَرَامِ وَ تَصْفَحَ لِي عَنِ الذُّنُوبِ الْعِظَامِ وَ تَسْتَخْرِجَ لِي يَا رَبِّ كُنُوزَكَ يَا رَحْمَانُ.
نهم؛ چهارده ركعت نماز كند. بخواند در هر ركعتى حمد و آيةالكرسي و سه مرتبه قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ تا براى او باشد به هر ركعتى ثواب عبادت چهل سال و عبادتِ هر كه روزه گرفته و نماز خوانده در آن ماه.
دهم؛ شيخ در مصباح فرموده كه در آخر شب غسل كن و بنشين در جاى نماز خود تا طلوع فجر
شب اوّل (شب عيد فطر):
1. غسل در وقت غروب آفتاب
2. احيا به نماز، دعا و استغفار
3. بخواند بعد از نماز مغرب، عشاء، نماز صبح و نماز عيد، ذكر «اَللهُُ اَكْبَرُ، اَللهُُ اَكْبَرُ ... وَ لَهُ الشُّكْرُ على ما اَوْلينا»
4. بعد از نماز مغرب و نافله‌ي آن بخواند: «يا ذَاالْمَنِ ... فى كِتابٍ مُبينٍ» سپس در سجده، صدمرتبه ذكر
«أََتُوبُ اِلَى اَلله» بگويد. آن‌گاه حاجات خود از حق تعالى بخواهد
5. زيارت امام حسين (عليه‌السّلام)
6. ده مرتبه ذكر «يا دائِمَ الْفَضْلِ عَلى الْبَريةِ...»
7. چهارده ركعت نماز؛ در هر ركعت حمد، آيةالكرسي و سه مرتبه سوره‌ي توحيد
8. دو ركعت نماز؛ در ركعت اوّل، حمد و هزار مرتبه توحيد و در ركعت دوم، حمد و يك مرتبه توحيد. آن‌گاه سر به سجده گذارد و صد مرتبه بگويد: «اتوب الي‌الله»، سپس بگويد: «يا ذا المن و الجود...» و حاجات خود را بطلبد
9. خواندن دعاي «يا الله يا الله يا الله يا رحمن ...»
قُلْ آمِنُوا بِهِ أَوْ لا تُؤْمِنُوا إِنَّ الَّذينَ أُوتُوا الْعِلْمَ مِنْ قَبْلِهِ إِذا يُتْلى عَلَيْهِمْ يَخِرُّونَ لِلْأَذْقانِ سُجَّدا
بگو: خواه به قرآن ايمان بياوريد و خواه ايمان نياوريد! آنان كه پيش از آن به آنها دانش داده شده، هنگامى كه آيات قرآن برايشان خوانده مىشود، سجدهكنان به خاك مىافتند.
[سوره مباركه اسراء، آيه 107]
پيامبر (صلّي الله عليه و آله) مي‌فرمايند:
اللهمَّ لَك صُمْنا وَ عَلى رِزْقِك اَفْطَرنا فَتَقَـبَّلْهُ مِنّا ذَهَبَ الظَّماءُ وَ ابْتَلَّتِالْعُروقُ وَ بَقىَ الاَْجْرُ
بار خدايا! براى تو روزه گرفتيم و با روزى تو افطار مىكنيم. پس آن را از ما بپذير! تشنگى رفت، رگها شاداب شد و پاداش ماند.
[كافى، ج 4، ص 95، ح 1]
صلاح دين و دنيا
آيت‌الله بهجت (رحمةالله) فرمودند:
گاهي به مطالب و دستورات روشن، آسان و شرعي كه مي‌دانيم، عمل نمي‌كنيم و آن‌گاه نزد اساتيد معرفت، اخلاق و تربيت مي‌رويم و تقاضاي ذكري سنگين‌تر و مطالبي بالاتر از آنچه لازم داريم مي‌كنيم. اي كاش مي‌دانستيم صلاح دين و دنياي ما در تمسّك به انبيا، اوليا و تمسّك به قرآن و عترت است!
[در محضر آيت‌الله بهجت، ج 2، ص 380]
