عيد سعيد فطر
درگذشت امام بخاري، محدّث بزرگ اهل سنّت [256 ق]
درگذشت ابن دهّان، مفسّر و اديب مسلمان [569 ق]
درگذشت حكيم و متكلّم شهير امام فخر رازي [606 ق]
آغاز سلطنت فتحعليشاه قاجار، دومين پادشاه سلسلهي قاجاريه [1212 ق]
تسخير شهر گنجه توسّط قواي روس [1218 ق]
قالَ عيسَى ابْنُ مَرْيَمَ اللهمَّ رَبَّنا أَنْزِلْ عَلَيْنا مائِدَةً مِنَ السَّماءِ تَكونُ لَنا عيداً لِأَوَّلِنا وَ آخِرِنا وَ آيَةً مِنْك وَ ارْزُقْنا وَ أَنْتَ خَيْرُ الرَّازِقين
عيسى بن مريم گفت: پروردگارا! از آسمان براى ما غذايى نازل فرما تا براى اوّل و آخر ما عيدى باشد، نشانهيى از جانب تو به حساب آيد و به ما روزى ده، كه تو بهترين روزى‌رسان هستى!
[سوره مباركه مائده، آيه 114]
امام على (عليه‌السّلام) مي‌فرمايند:
إنَّما هُوَ عِيدٌ لِمَن قَبِلَ الله صِيامَهُ و شَكرَ قِيامَهُ
امروز تنها عيد كسى‌ست كه خداوند روزهاش را پذيرفته و شب زندهدارىاش را سپاس گزارده است.
[نهج‌البلاغة، حكمت 428]
نماز، راهگشاي اعلي علّيين
آيت‌الله بهجت (رحمةالله) فرمودند:
چه‌قدر ميان افراد تفاوت وجود دارد. همين امور ساده و آشكار مثل نماز، برخي را به سماوات مى‌رساند و براى عدّه‌يى هيچ خبرى نيست، براى برخى اعلى علّيين است، و براى برخى هيچ معلوم نيست كه آيا اين معجون شور است يا شيرين.
[در محضر آيت‌الله بهجت، ج 1،ص 283]
1. بعد از نماز صبح و نماز عيد، ذكر تكبيراتي كه در اعمال شب عيد بيان شده است
2. كنار گذاشتن زكات فطره
3. غسل و خواندن دعاي حين غسل و بعدِ آن
4. پوشيدن جامه‌ي نو و بهره از بوى خوش و رفتن به‌صحرا براي نماز در زير آسمان
5. پيش از نماز عيد، افطار كردن به خرما، يا شيرينى و يا مقدار كمى از تربت سيّدالشّهدا (عليه‌السّلام)
6. خواندن اين دعا، هنگام بيرون رفتن براي نماز عيد: «اَللّهُمَّ مَنْ تَهَيَّأَ فى هذَا الْيَوْمِ اَوْ تَعَبَّأَ...»
7. خواندن نماز عيد به دو ركعت؛ در ركعت اوّل، حمد و سوره‌ي أعلي. بعد پنج تكبير بگويد و بعد از هر تكبيري در قنوت بخواند: «اللَّهُمَّ أَهْلَ الكِبْرياء وَ العَظَمه... » پس تكبير ششم را بگويد و به ركوع رود. در ركعت دوم بعد از حمد، سوره شمس، پس چهار تكبير بگويد و بعد از هر تكبير آن قنوت را بخواند و پس از تكبير پنجم به ركوع رود و نماز را تمام كند و بعد از آن تسبيح حضرت زهرا خوانده شود. و بعد چهار تكبير و آن قنوت را بخواند و...
8. زيارت خاص امام حسين (عليه السّلام)
9.دعاي ندبه و بعد از آن در سجده بگويد: «اَعُوذُ بِكَ مِن نَار..»
روز اوّل، روز عيد فطر است و اعمال آن چند چيز مي‌باشد:
اوّل آنكه؛ بخوانى بعد از نماز صبح و نماز عيد، آن تكبيراتى را - كه در شبش بعد از نماز فريضه مىخواندى.
دوم آنكه؛ بخوانى بعد از نماز صبح، دعايى را كه سيّد روايت كرده اللَّهُمَّ إِنِّي تَوَجَّهْتُ إِلَيْكَ بِمُحَمَّدٍ إِمَامِي الخ
و شيخ اين دعا را بعد از نماز عيد ذكر فرموده.
سوم؛ بيرون كردن زكات فطره است از هر سرى صاعى، پيش از نماز عيد به تفصيلى كه در كتب فقهيه است و بدان كه زكات فطره واجب مؤكّد است و شرط قبولى روزه‌ي ماه رمضان و سبب حفظ تا سال ديگر است و حق تعالى آن را مقدّم بر نماز ذكر فرموده، در اين آيه شريفه‌ي: «قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَكَّى و ذَكَرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلَّى.»
چهارم؛ غسل است. و بهتر آن است كه اگر ممكن شود، از نهر غسل كنى و وقتِ آن بعد از طلوع فجر است تا زمان بجا آوردن نماز عيد. چنانچه شيخ فرموده و در جزء روايتى‌ست كه غسل را در زير سقفى بكن و چون خواستى غسل نمايي، بگو اللَّهُمَّ إِيمَانا بِكَ وَ تَصْدِيقا بِكِتَابِكَ وَ اتِّبَاعَ سُنَّةِ نَبِيِّكَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ. پس بسم الله بگو و غسل كن و چون از غسل فارغ شدى، بگو اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ كَفَّارَةً لِذُنُوبِي وَ طَهِّرْ دِينِي اللَّهُمَّ أَذْهِبْ عَنِّي الدَّنَسَ.
پنجم؛ پوشيدن جامه‌ي نيكو و به كار بردن بوى خوش، و رفتن به صحرا در غير مكّه براى نماز كردن زير آسمان.
ششم؛ پيش از نماز عيد در اوّل روز افطار كنى.
و بهتر آن است كه، به خرما يا به شيرينى باشد و شيخ مفيد فرموده، مستحب است تناول كردن مقدار كمى از تربت سيّدالشّهدا (عليه‌السّلام) كه شفاست از براى هر دردى.
هفتم آنكه، چون مهيّا شدى از براى رفتن به نماز عيد، بيرون نروى مگر بعد از طلوع آفتاب و آنكه بخوانى دعايى را كه سيّد در اقبال نقل كرده. [از جمله از ابوحمزه ثمالى روايت كرده از حضرت امام محمّدباقر (عليه‌السّلام) كه فرمود: بخوان در عيد فطر، قربان و جمعه، وقتى مهيّا شدى به جهتِ بيرون رفتن به نماز اين دعا را اللَّهُمَّ مَنْ تَهَيَّأَ فِي هَذَا الْيَوْمِ أَوْ تَعَبَّأَ أَوْ أَعَدَّ وَ اسْتَعَدَّ لِوِفَادَةٍ إِلَى مَخْلُوقٍ رَجَاءَ رِفْدِهِ وَ نَوَافِلِهِ وَ فَوَاضِلِهِ وَ عَطَايَاهُ فَإِنَّ إِلَيْكَ يَا سَيِّدِي تَهْيِئَتِي وَ تَعْبِئَتِي وَ إِعْدَادِي وَ اسْتِعْدَادِي رَجَاءَ رِفْدِكَ وَ جَوَائِزِكَ وَ نَوَافِلِكَ وَ فَوَاضِلِكَ وَ فَضَائِلِكَ وَ عَطَايَاكَ وَ قَدْ غَدَوْتُ إِلَى عِيدٍ مِنْ أَعْيَادِ أُمَّةِ نَبِيِّكَ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ وَ عَلَى آلِهِ وَ لَمْ أَفِدْ إِلَيْكَ الْيَوْمَ بِعَمَلٍ صَالِحٍ أَثِقُ بِهِ قَدَّمْتُهُ وَ لا تَوَجَّهْتُ بِمَخْلُوقٍ أَمَّلْتُهُ وَ لَكِنْ أَتَيْتُكَ خَاضِعا مُقِرّا بِذُنُوبِي وَ إِسَاءَتِي إِلَى نَفْسِي فَيَا عَظِيمُ يَا عَظِيمُ يَا عَظِيمُ اغْفِرْ لِيَ الْعَظِيمَ مِنْ ذُنُوبِي فَإِنَّهُ لا يَغْفِرُ الذُّنُوبَ الْعِظَامَ إِلا أَنْتَ يَا لا إِلَهَ إِلا أَنْتَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ.
هشتم؛ خواندن نماز عيد است. و آن دو ركعت است؛ در ركعت اوّل حمد و سوره اعلى بخواند و بعد از قرائت، پنج تكبير بگويد و بعد از هر تكبير اين قنوت را بخواند: اللَّهُمَّ أَهْلَ الْكِبْرِيَاءِ وَ الْعَظَمَةِ وَ أَهْلَ الْجُودِ وَ الْجَبَرُوتِ وَ أَهْلَ الْعَفْوِ وَ الرَّحْمَةِ وَ أَهْلَ التَّقْوَى وَ الْمَغْفِرَةِ أَسْأَلُكَ بِحَقِّ هَذَا الْيَوْمِ الَّذِي جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمِينَ عِيدا وَ لِمُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهِ عَلَيْهِ وَ آلِهِ ذُخْرا وَ شَرَفا وَ مَزِيدا أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تُدْخِلَنِي فِي كُلِّ خَيْرٍ أَدْخَلْتَ فِيهِ مُحَمَّدا وَ آلَ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تُخْرِجَنِي مِنْ كُلِّ سُوءٍ أَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّدا وَ آلَ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُكَ عَلَيْهِ وَ عَلَيْهِمْ أَجْمَعِينَ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ خَيْرَ مَا سَأَلَكَ مِنْهُ عِبَادُكَ الصَّالِحُونَ وَ أَعُوذُ بِكَ فِيهِ مِمَّا اسْتَعَاذَ مِنْهُ عِبَادُكَ الصَّالِحُونَ الْمُخْلِصُونَ. پس تكبير ششم بگويد و به ركوع رود و بعد از ركوع و سجود برخيزد به ركعت دوم و بعد از حمد سوره والشّمس بخواند. پس چهار تكبير بگويد و بعد از هر تكبيري، آن قنوت را بخواند و چون فارغ شد تكبير پنجم گويد و به ركوع رود. پس نماز را تمام كند و بعد از سلام، تسبيح زهرا (عليهاالسّلام) بفرستد. بعد از نماز عيد دعاهاى بسيار وارد شده است و شايد بهترين آنها دعاى چهل و ششم صحيفه‌ي كامله باشد و مستحب است نماز عيد زير آسمان و روى زمين بدون فرش و بوريا واقع شود و آنكه برگردد از مصلّى از غير آن راهى كه رفته بود و دعا كند از براى برادران دينى خود به قبولى اعمال.
نهم؛ زيارت كند امام حسين (عليه‌السّلام) را.
دهم؛ بخواند دعاى ندبه را كه بعد از اين بيايد، إن شاء الله تعالى. و سيّد بن طاووس فرموده كه چون از دعا فارغ شود، به سجده رود و بگويد: أَعُوذُ بِكَ مِنْ نَارٍ حَرُّهَا لا يُطْفَى وَ جَدِيدُهَا لا يَبْلَى وَ عَطْشَانُهَا لا يَرْوَى پس بگذارد گونه‌ي راست را و بگويد إِلَهِي لا تُقَلِّبْ وَجْهِي فِي النَّارِ بَعْدَ سُجُودِي وَ تَعْفِيرِي لَكَ بِغَيْرِ مَنٍّ مِنِّي عَلَيْكَ بَلْ لَكَ الْمَنُّ عَلَيَّ پس بگذارد گونه‌ي چپ را و بگويد ارْحَمْ مَنْ أَسَاءَ وَ اقْتَرَفَ وَ اسْتَكَانَ وَ اعْتَرَفَ. پس برگردد به حال سجده و بگويد: إِنْ كُنْتُ بِئْسَ الْعَبْدُ فَأَنْتَ نِعْمَ الرَّبُّ عَظُمَ الذَّنْبُ مِنْ عَبْدِكَ فَلْيَحْسُنِ الْعَفْوُ مِنْ عِنْدِكَ يَا كَرِيمُ. پس بگويد: الْعَفْوَ الْعَفْوَ صد مرتبه. آن‌گاه سيّد فرموده: و لا تقطع يومك هذا باللعب و الإهمال و أنت لا تعلم أ مردود أم مقبول الأعمال فإن رجوت القبول فقابل ذلك بالشكر الجميل و إن خفت الرد فكن أسير الحزن الطويل.